آرامگاه حافظ، معروف به حافظیه، یکی از برجسته‌ترین نمادهای فرهنگی و تاریخی شهر شیراز است که هر ساله میزبان هزاران علاقه‌مند به شعر و ادب فارسی میباشد. این مکان نه‌تنها محل دفن خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، شاعر بزرگ قرن هشتم هجری، است، بلکه با معماری زیبا و فضای دل‌نشین خود، به یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم ایران تبدیل شده است.
تاریخچه آرامگاه حافظ
پس از وفات حافظ در سال ۷۹۲ هجری قمری، او را در باغ مصلی شیراز، مکانی که خود به آن علاقه‌مند بود، به خاک سپردند. نخستین بنای یادبود بر مزار او در سال ۸۵۶ هجری قمری به دستور میرزا ابوالقاسم گورکانی، حاکم وقت فارس، ساخته شد. این بنا شامل گنبدی بر فراز مزار و حوضی در مقابل آن بود که آب آن از رودخانه رکن‌آباد تأمین می‌شد.
در دوره‌های مختلف، آرامگاه حافظ مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. در دوره صفویه، شاه عباس صفوی به مرمت آن پرداخت و در دوران نادرشاه افشار نیز تعمیراتی صورت گرفت. اما مهم‌ترین بازسازی در زمان کریم‌خان زند انجام شد. او در سال ۱۱۸۹ هجری قمری، تالاری با چهار ستون سنگی در مقابل آرامگاه ساخت و سنگ مرمری بر مزار حافظ نهاد که اشعاری از او بر آن حکاکی شده بود.
در دوران معاصر، در سال ۱۳۱۴ شمسی، به دستور علی‌اصغر حکمت، وزیر فرهنگ وقت، و با طراحی آندره گدار، معمار فرانسوی، بنای کنونی حافظیه ساخته شد. این بنا شامل تالاری با ۲۰ ستون سنگی و گنبدی بر فراز مزار حافظ است که با کاشی‌کاری‌های زیبا تزئین شده است.
معماری حافظیه
مجموعه حافظیه با مساحتی حدود دو هکتار، به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است که توسط تالاری به طول ۵۶ متر و عرض ۷ متر به هم متصل می‌شوند. این تالار دارای ۲۰ ستون سنگی به ارتفاع ۵ متر است که در زمان کریم‌خان زند ساخته شده و در بازسازی‌های بعدی به شکل کنونی درآمده است.
در بخش شمالی، مقبره حافظ قرار دارد که بر سکویی هشت‌ضلعی به ارتفاع یک متر واقع شده است. سنگ مزار حافظ از جنس مرمر است و اشعاری از او بر آن حکاکی شده است. بر فراز مزار، گنبدی مسی با پوشش کاشی‌کاری شده قرار دارد که توسط هشت ستون سنگی نگه‌داشته می‌شود. سطح داخلی گنبد با کاشی‌های معرق تزئین شده و اشعاری از حافظ در آن به چشم می‌خورد.
شعر سنگ مزار حافظ
بر روی سنگ مزار حافظ، غزلی از او حکاکی شده است که مطلع آن به شرح زیر است:
«مژده وصل تو کو کز سر جان برخیزم
طایر قدسم و از دام جهان برخیزم»
همچنین، در حاشیه سنگ مزار، ابیاتی منسوب به حافظ نگاشته شده است:
«ای دل غلام شاه جهان باش و شاه باش
پیوسته در حمایت لطف اله باش»
جاذبه‌های اطراف حافظیه
علاوه بر مقبره حافظ، در محوطه حافظیه، مقبره‌های دیگری از جمله فرصت‌الدوله شیرازی، شاعر و نقاش معروف، و محمد نصیری‌الحسینی، شاعر و ادیب، قرار دارد. همچنین، در نزدیکی حافظیه، باغ جهان‌نما و دروازه قرآن از دیگر جاذبه‌های گردشگری شیراز هستند که بازدید از آن‌ها توصیه می‌شود.
ساعات بازدید و اطلاعات تکمیلی
حافظیه همه‌روزه از ساعت ۸ صبح تا ۱۰ شب پذیرای بازدیدکنندگان است. برای بازدید از این مجموعه، می‌توانید به شیراز، خیابان گلستان، مراجعه کنید.
آرامگاه حافظ، با ترکیب هنر معماری و فضای معنوی، مکانی است که هر دوستدار شعر و ادب فارسی باید از آن بازدید کند و با خواندن اشعار حافظ در کنار مزارش، لحظاتی ناب و به‌یادماندنی را تجربه نماید.
