ماجراجویی در انتظار شماست! مورچه خورت کجاست؟ روستایی در شمال اصفهان که با ارگ خشتی عظیم و کاروانسرای عباسی، شما را به سفری پرهیجان دعوت می‌کند. داستان شهر مورچه خورت از نبردهای تاریخی و معماری کهن سخن می‌گوید. فاصله مورچه خورت تا اصفهان تنها ۵۰ کیلومتر است، اما گویی به دنیایی دیگر قدم می‌گذارید. سوغات مورچه خورت، مانند صنایع دستی محلی، یادگاری‌هایی بی‌نظیر برای ماجراجویان است. آماده‌اید تا علت نامگذاری مورچه خورت را کشف کنید و در کوچه‌های تاریخی‌اش گم شوید؟ این مقاله راهنمایی است برای سفری که هرگز فراموش نخواهید کرد!
مورچه خورت کجاست؟
این روستا در ۵۰ کیلومتری شمال اصفهان، مابین مسیر شهرستان شاهین‌شهر و میمه قرار دارد و یکی از جاذبه‌های تاریخی نصف جهان است. با ارگ خشتی و کاروانسرای عباسی، مقصدی عالی برای عاشقان تاریخ است.
مورچه خورت، روستایی در دهستان مورچه خورت از توابع شاهین‌شهر، در جاده اصلی اصفهان به تهران واقع شده است. با ارتفاع ۱۶۷۰ متری از سطح دریا، آب‌وهوای معتدل و خشک دارد و ارگ خشتی آن پس از ارگ بم، یکی از بزرگ‌ترین بناهای خشتی ایران است. این روستا با معماری منحصربه‌فرد و تاریخ غنی، شما را به سفری در دل فرهنگ کهن دعوت می‌کند.
داستان شهر مورچه خورت
دربارهٔ نام شهر مورچه خورت (نامی که در لهجه محلی به «مورچه خور» تلفظ می‌شود.) روایت‌هایی در میان مردم وجود دارد. یکی از رایج‌ترین روایت‌ها می‌گوید که در گذشته، این منطقه محل توقف کاروان‌ها و مسافران بوده و به دلیل شرایط خاص طبیعی و اقلیمی، در آن مورچه‌های زیادی زندگی می‌کردند.
گفته می‌شود وقتی کاروان‌ها برای استراحت در این منطقه می‌ایستادند، شب هنگام مورچه‌ها به سراغ بار و وسایلشان می‌آمدند و بخشی از خوراکی‌ها یا آذوقه‌ها را می‌خوردند یا آسیب می‌زدند. به همین دلیل، به مرور زمان این محل در میان مردم به «مورچه‌خورت» معروف شد؛ یعنی جایی که مورچه‌ها خوراکی‌ها را می‌خورند.
البته باید توجه داشت که این‌ها بیشتر روایت‌های شفاهی و داستان‌گونه‌اند و لزوماً سند تاریخی قطعی ندارند، اما از دل همین روایت‌هاست که نام‌ها و هویت‌های محلی شکل می‌گیرند و نسل‌به‌نسل منتقل می‌شوند.
پس به طور کلی، داستان شهر مورچه‌خورت بازتابی از فرهنگ شفاهی و تاریخ محلی است؛ روایتی که مردم برای توضیح یک نام عجیب و خاص ساخته‌اند و هنوز هم به عنوان بخشی از هویت این شهر شناخته می‌شود. برخی کارشناسان قدمت ارگ مورچه خورت را به قرن نهم هجری قمری نسبت می‌دهند، در حالی که عده‌ای معتقدند پیش از دوران صفویه ساخته شده است. این قلعه شاهد پیروزی نادرشاه افشار بر اشرف افغان در سال ۱۱۴۲ هجری قمری بوده و نقش مهمی در تاریخ منطقه ایفا کرده است.
مسیر مورچه خورت اصفهان
برای رسیدن به مورچه خورت از نقاط مختلف ایران، مسیرهای متنوعی وجود دارد. فاصله مورچه خورت تا اصفهان حدود ۵۰ کیلومتر است و در کمتر از یک ساعت می‌توانید به این روستا برسید. در ادامه، مسیرهای دسترسی از چند شهر مهم را بررسی می‌کنیم:
مسیر از تهران
از تهران تا مورچه خورت حدود 380 کیلومتر (4 ساعت و 23 دقیقه) از مسیر آزادراه تهران-ساوه، سپس جاده سلفچگان – محلات است. مسیر جایگزین 380 کیلومتری از قم، سلفچگان نیز وجود دارد.
مسیر از شیراز
از شیراز، پس از طی حدود 468 کیلومتر از طریق جاده شیراز-اصفهان و سپس از شهررضا امکان انتخاب دو مسیر از دل شهر اصفهان یا کمربندی دارید که بعد به مورچه خورت می‌رسید. این مسیر حدود 5 ساعت و 18 دقیقه طول می‌کشد.
مسیر از مشهد
از مشهد، با طی حدود 1200 کیلومتر از مسیر نیشابور، سبزوار، دامغان، ورامین، قم و کاشان، می‌توانید به مورچه خورت برسید. این سفر حدود 13 ساعت و 15 دقیقه زمان می‌برد و یا مسیر دیگر از مشهد، تربت حیدریه، کاشمر، طبس، انارک، نائین، اصفهان، شاهین شهر به مقصد مورچه خورت می‌رسید که 1177 کیلومتر و 14 ساعت و 27 دقیقه زمان می‌برد.
جاهای دیدنی مورچه خورت
مورچه خورت گنجینه‌ای از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی است. در ادامه، مهم‌ترین جاهای دیدنی مورچه خورت را معرفی می‌کنیم:
ارگ خشتی مورچه خورت
قلعه باستانی مورچه‌خورت، یکی از گنجینه‌های کمتر شناخته‌شده استان اصفهان است؛ جایی که به خاطر معماری پیچیده و طراحی حیرت‌انگیزش، لقب هزارتوی معماری ایران را به خود گرفته است. این قلعه که وسعتی حدود ۳۳ هزار متر مربع دارد، بعد از ارگ بم به‌عنوان دومین قلعه بزرگ ایران شناخته می‌شود. این قلعه با ۲ دروازه و ۸ برج دیده‌بانی، معماری تودرتویی دارد که برای دفاع در برابر دشمنان طراحی شده بود. کوچه‌های پرپیچ‌وخم و خانه‌های متصل، حس و حال زندگی کهن را زنده می‌کنند. در آغاز، قلعه‌ای کاملاً نظامی بوده، اما با گذشت زمان، تبدیل به یک مجموعه شهری کامل با بازار، مسجد، حمام و خانه‌ها شده است.
هشت برج اصلی نگهبانی قلعه باعث شده بودند که اینجا از نظر نظامی تقریباً غیرقابل نفوذ باشد. یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی اطراف آن، نبرد معروف نادرشاه افشار با اشرف افغان بوده است. هرچند به دلیل نبود مطالعات دقیق باستان‌شناسی، هنوز نمی‌توان تاریخ دقیق ساخت قلعه را تعیین کرد، اما بر اساس روایت‌های تاریخی، هسته اولیه این سازه به دوران ساسانیان بازمی‌گردد و در طول قرن‌ها تکمیل و گسترده شده است. امروز این قلعه مثل یک موزه زنده در حال مرمت است؛ اما خوشبختانه با هماهنگی قبلی، می‌توان از بخش‌های مختلف آن بازدید کرد و در دل تاریخ قدم زد.
طبق نظرات کاربران، قلعه مورچه‌خورت یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین قلعه‌های خشتی اصفهان است. خیلی‌ها معتقدند این قلعه بعد از ارگ بم، بزرگ‌ترین ارگ مسکونی ایران است و قدمتش به دوران صفویه یا حتی قبل‌تر می‌رسد. بازدیدکنندگان این مکان را بی‌نظیر و دیدنی توصیف می‌کنند و به مسافران اصفهان توصیه می‌کنند حتماً از آن بازدید کنند.
کاروانسرای عباسی (مادرشاه)
کاروانسرای عباسی یا مادرشاه، بنایی صفوی با ۴ برج مدور و ابعاد ۷۵×۸۶ متر، در غرب جاده اصلی قرار دارد. این کاروانسرا که برای پذیرایی از سفرا و مهمانان خارجی ساخته شده بود، اکنون به اقامتگاهی گردشگری تبدیل شده است.
چاه اجنه طرقرود
چاه دیو که با نام‌های چاه اجنه یا چاه ارازه هم شناخته می‌شود، یکی از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی منطقه طرقرود است. این چاه در حدود چهل کیلومتری جاده مورچه‌خورت به نطنز و در نزدیکی روستای آبسنجد قرار دارد.
این پدیده طبیعی به دلیل شکل استوانه‌ای، قطر دهانه حدود ۳۰ متر و عمق چشمگیر بین ۵۰ تا ۸۰ متر، به‌عنوان یکی از عجایب طبیعی منطقه شناخته می‌شود. چاه دیو در دل دشتی خشک و وسیع واقع شده و از نظر زمین‌شناسی منشا آن به فعالیت‌های آتشفشانی گذشته، یعنی فوران و فروکش کردن مواد و گدازه‌های آتشفشانی، نسبت داده می‌شود.
این مکان برای علاقه‌مندان به طبیعت، زمین‌شناسی و گردشگری بکر، جاذبه‌ای خاص و پر رمز و راز به شمار می‌رود.
بهترین زمان بازدید از مورچه خورت اصفهان
بهترین زمان بازدید از مورچه خورت اصفهان بهار و پاییز است، زمانی که آب‌وهوای معتدل و خشک منطقه دلپذیرتر می‌شود. در این فصول، دمای هوا مناسب است و می‌توانید با راحتی از ارگ خشتی و کاروانسرا بازدید کنید. تابستان‌ها گرم و زمستان‌ها سرد است، اما بازدید در تمام فصول ممکن است.
چرا بازدید از مورچه خورت اصفهان را در برنامه سفر خود قرار دهید؟
چرا باید از مورچه خورت بازدید کنید؟ این روستا نه‌تنها شما را به سفری در تاریخ می‌برد، بلکه فرصتی برای لمس فرهنگ غنی اصفهان است. سوغات مورچه خورت شامل صنایع دستی محلی مانند گلیم و سفال است که یادگاری‌های زیبایی برای سفرتان هستند. ارگ خشتی و کاروانسرای عباسی، داستان شهر مورچه خورت را روایت می‌کنند و شما را با معماری بی‌نظیر ایرانی آشنا می‌کنند.
